درس 77 - Nessun dorma

Nessun dorma "نگذارید کسی به خواب رود" به انگلیسی None shall sleep شاهکار جاکومو پوچینی

این شاهکار بی مثال جهان, تک آواز و آغاز پرده سوم اپرای «توراندوت» Turandot (توراندخت) است که برگرفته ازروایت‌های پرتأمل هزار و یک‌ شب است.

در این آهنگ برای اولین بار تغییر ضرب کامل نت رو باهاش آشنا میشید. از 4/4 به 2/4 و دوباره به 4/4 و ...

داستان توراندخت چین باستان رخ می‌دهد. شاهزاده‌ای به نام کالاف Calaf (خَلَف، خاقان‌زاده چین) که البته هیچکس اسم او را نمی‌داند عاشق توراندخت می‌شود و برای گرفتن پاسخ مثبت از وی برای ازدواج، باید سه معما را حل کند و هر پاسخ نادرستی به مرگ وی می‌انجامد. وی به‌هر سه چیستان جواب می‌دهد و توراندخت شکست می‌خورد و توراندخت که به دلائلی از ازدواج گریزان است،‌ در تنگنا می‌افتد.
کالاف درحالیکه بازى را بُرده به وی فرصت مى‌دهد که از این مخمصه رها شود. به توراندخت مى‌گوید که اگر بتوانی از امشب تا فردا صبح که سپیده سر می‌زند، اسم مرا پیدا کنی، من عملاً از سر راهت کنار می‌روم و خواهم مُرد.
«نام من را پیش از سپیده‌دمان بگو و من بعد از آن باید بمیرم».
فنای مختارانه و آگاهانه در عشق؟
...
«هیچ‌کس [امشب] نمى‌خوابد، هیچ‌کس نمى‌خوابد» (Nessun Dorma)
...
توراندخت که او را نمی‌شناخته به خدم و حشم خویش دستور می‌دهد که هیچ کس حق خوابیدن ندارد و تا روز بعد وقت دارند نام و نشان او را بیابند وگرنه همه را می‌کشد.
...
توراندخت برده زیبارویی را مامور می‌کند تا زیر پای آن مرد بنشیند و سر از اسمش درآورد. در روایت کارلو گوسی، آن برده‌ زیبا درمی‌یابد نام وی چیست اما چون خودش به او دل بسته بود، حتی زیر شکنجه حاضر نشد نام مرد را فاش کند و دست به خودکشی ‌زد...
نام آن برده زن زیبا در اپرای پوچینی، «لویی» Liù است و از قضا شاهزاده Calàf (خلف) خطاب به وی شعری می‌خواند با عنوان Non piangere, Liù «گریه نکن لویی» و از او با حرمت و نیکی یاد می‌کند... 
...
خلاصه، با سر زدن سپیده، توراندخت که نتوانسته بود نام خواستار و خواستگار خودش را پیدا کند با وی در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند و اینجا مرد، ناگهان او را در آغوش می‌گیرد و می‌بوسد. (...)
توراندخت فریاد می‌زند: «یافتم...یافتم ...فهمیدم نام او چیست، نامش عشق است...» و قصه تمام، یا بهنر بگویم آغاز می‌شود.

متن آهنگ به ایتالیایی و ترجمه انگلیسی و سپس فارسی:

Nessun dorma! Nessun dorma!
None shall sleep! None shall sleep! !
هیچکس نمیخوابد! هیچکس نمیخوابد!

Tu pure, o Principessa,
Even you, O Princess, 
تو هم همینطور, آه شاهزاده خانم

nella tua fredda stanza
in your cold bedroom,
در اتاق سردت

guardi le stelle che tremano
watch the starsthat tremble
به لرزش ستارگان بنگر

d'amore e di speranza!
with love and with hope
با عشق و امید!

Ma il mio mistero è chiuso in me,
But my secret is hidden within me;
اما اسرار من در درونم پنهان است

il nome mio nessun saprà
none will know my name! 
نام مرا هیچکس نمیداند

No, No! Sulla tua bocca lo dirò
No, no! On your mouth I will say it 
نه, نه, تنها روی لبانت آن را خواهم گفت

quando la luce splenderà!
when the light shines!
زمانی که خورشید بدرخشد

Ed il mio bacio scioglierà
And my kiss will dissolve 
و بوسه من خواهد شکست

il silenzio che ti fa mia!
the silence that makes you mine!
سکوتی را که برایم ساخته بودی

Il nome suo nessun saprà
No one will know his name...!
هیچکس نام او را نمیداند

E noi dovrem, ahimè, morir, morir. 
and we will have to, alas, die, die
و ما افسوس باید بمیریم

Dilegua, o notte! Tramontate, stelle!
Vanish, o night! Set, stars!!
آه ای شب، برو، ستاره هایت را بچین

Tramontate, stelle! All'alba vincerò!
Set, stars! At dawn, I will win!
ستاره هایت را بچین! در سپیده دم من خواهم برد

Vincerò! Vincerò!
I will win! I will win
پیروز خواهم شد! پیروز خواهم شد!

1.jpg

صدای Mezzo Soprano زیبای خانم Karin Shifrin
-------------------------------------------------------------
دسته بندی صداها به این شکل هست:
خانم ها:
سوپرانو
متزو سوپرانو
کنترآلتو
آقایان:
کنترتنور
تنور
باریتون
باس

سوپرانو نام بازه‌ای از صدا در موسیقی و گونه‌ای از صدای بسیار زیر (متضاد بَم) زنانه در خوانندگی و اپرا است. در مطالعه هارمونی معمولاً چهار قسمت صدایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنام‌های سوپرانو، آلتو، تِنور و باس. فاصله بین بخش‌های سوپرانو و تنور معادل ۸+۳ می‌باشد؛ بنابراین بهتر است بصورت میزان دوم نوشته شود. از خوانندگان ایرانی زن با صدای سوپرانو می‌توان حمیرا و دریا دادور و پری زنگنه را نام برد.

متزوسوپرانو (متسوسوپرانو) در زبان ایتالیایی به معنی سوپرانوی متوسط است. این صدای خوانندگان زن، از سوپرانو بم‌تر و از کنترآلتو زیرتر می‌باشد. متزو سوپرانو معمولاً بین نت لای پایین ِ دوی متوسط تا ۲ اکتاو بالاتر فرض می‌شود
(A۳ تا A۵ اگر دوی متوسط را C۴در نظر بگیریم)

کنترآلتو در زبان ایتالیایی به معنی آلتوی بم است. این صدا، بم‌ترین صدای خوانندگان زن می‌باشد.

در موسیقی، کُنتِرتِنور گونه‌ای از صدای مردانه و شبیه به آلتوی زنانه است.

اصطلاح کنترتنور نخستین بار در سده ۱۷ میلادی در انگلستان استفاده شد و تا پایان سده ۱۷ بسیار رواج یافت. به‌ویژه آهنگسازان باروک مانند هنری پرسل و هندل آثاری برای صدای کنترتنور خلق کردند. کنترتنور در سده ۲۰ میلادی نیز محبوبیت یافت.

تنور به زیرترین نوع صدای مردان گفته می‌شود که به طور معمول دامنهٔ آن بر اساس کلید سل، از نُت دو زیرخط اول تا لا بالای خط پنجم است، با این تفاوت که صدا دهندگی آن یک اُکتاو بَم‌تر (از سوپرانو) می‌باشد. به عبارت دیگر محدوده صدای تنور در کارهای کرال معمولاً بین C3، یا دو یک اکتاو بم تر از دو میانی (C4) و لا بالاتر از دو میانی (A4) است. البته حداکثر این دامنه در کارهای سولو به دو بالاتر از دو میانی (C5) نیز می رسد. بالاترین نتی که ممکن است یک تنور قادر به خواندن آن باشد، نت F5 است که فا بعد از فا میانی (F4) است. 

این نوع صدا در آواز مردان در موسیقی ایرانی اهمیت فوق العاده‌ای دارد و می‌توان گفت که بیشتر آوازخوانهای مرد ایرانی صدایی از همین نوع را دارند که به‌عنوان مثال از تاج اصفهانی و شجریان در موسیقی اصیل و آقایان ابراهیم حامدی، فریدون فروغی، فرهاد مهراد، نصرالله معین، محمد اصفهانی, امید سلطانی و سیاوش قمیشی در موسیقی پاپ می‌توان نام برد.

باریتون (به انگلیسی: Baritone) گونه‌ای از صدای مردانه در خوانندگی است که بین صداهای باس و تِنور جای می‌گیرد. باریتون شایع‌ترین گونهٔ صدای آوازی میان مردها است.

واژهٔ باریتون در کلمهٔ یونانی باریتونوس (به‌معنی صدای عمیق یا سنگین) ریشه دارد. نُت قطعه‌هایی که برای خوانندگان باریتون نوشته می‌شوند معمولاً برای گروه کُر حد فاصل فای دوم و چهارم و برای خوانندگان اپرا مابین سُل دوم و چهارم در نظر گرفته می‌شود.

باس نام بازه‌ای از صدا در موسیقی و گونه‌ای از صدای بسیار بَم مردان در خوانندگی و اپرا است.